Thơ tình V. Maiakovsky - Phần 1

LILYA!

Thay cho bức thư

Khói thuốc làm cho đặc bầu không khí.

Căn phòng –

cái đầu lâu nơi âm phủ.

Em còn nhớ

bên cửa sổ này

lần đầu

Anh điên cuồng ve vuốt đôi bàn tay.

Thế mà hôm nay ngồi đây

con tim trơ như sắt đá.

Ngày nữa

em đuổi ra

quở trách, biết đâu mà.

Trong phòng khách mờ tối

bàn tay gãy run lên không xỏ được áo vào.

Anh chạy ra mau

đem xác thân anh quăng ngoài đường phố.

Vẻ hoang dã

và cuồng điên

tuyệt vọng đến vô cùng.

Điều này thì không cần

em yêu ạ

em tốt quá

em hãy cho anh từ giã bây giờ.

Nhưng mà

tình yêu của anh –

một quả cân

quả cân nặng treo trên đầu em đó

dù em có chạy trốn xa gần.

Hãy cho anh tru lên trong tiếng kêu cuối cùng

nỗi đắng cay của những điều hờn giận.

Nếu người ta bắt con bò làm việc nặng

thì nó bỏ đi

đắm mình trong nước lạnh.

Thiếu tình yêu của em

thì anh

không có biển

mà trong tình em không được nghỉ ngơi.

Mong yên lặng, đã mệt mỏi con voi –

uy nghiêm nằm trên cát bỏng.

Thiếu tình yêu của em

thì anh

không có mặt trời

mà anh không biết em ở đâu và em ở với ai.

Giá mà em làm khổ nhà thơ nào như thế

thì thi sĩ

sẽ đổi em yêu lấy danh vọng và tiền

còn anh

không một tiếng vang nào vui sướng

ngoài tiếng vang của cái tên em.

Và anh sẽ không lao vào khoảng không

sẽ không uống vào thuốc độc

và cò súng vào thái dương không bóp.

Trên người anh

thiếu cái nhìn của em

không một lưỡi dao nào sắc được.

Ngày mai đây em sẽ quên

rằng anh đã đăng quang tên em

rằng tâm hồn nở hoa bằng tình yêu anh đốt

và hội hoá trang của những ngày khó nhọc

sẽ làm rối lên những cuốn sách của anh…

Những chiếc lá khô của những lời anh chăng

sẽ bắt buộc anh dừng lại

khao khát thở quá chừng?

Xin em hãy cho anh

dù, bằng vẻ dịu dàng cuối cùng sẽ trải

bước chân đã đi khỏi của em*.

26-5-1916

___________

*Tên của bài thơ này trong nguyên bản tiếng Nga là Lilychka – một cách gọi âu yếm tên Lilya, nhưng vì người Việt Nam ta không có cách gọi như vậy nên chúng tôi để nguyên tên. Đây là Lilya Yurievna Brick (1891 – 1978) – người tình, vợ của Maiakovsky. Tình yêu giữa Maia và Lilya đã thay đổi cuộc đời của cả hai người. Lilya trở thành Nàng thơ và là người dẫn đường của Maia trong nghiệp văn chương (tổ chức gặp gỡ, xuất bản tác phẩm và giải quyết những vấn đề tài chính…). Sau cái chết của Maikovsky, Lilya Brick trở thành người thừa kế chính thức của Maiakovsky.

  

Лиличка!

Вместо письма

Дым табачный воздух выел.

Комната -

глава в крученыховском аде.

Вспомни -

за этим окном

впервые

руки твои, исступленный, гладил.

Сегодня сидишь вот,

сердце в железе.

День еще -

выгонишь,

можешь быть, изругав.

В мутной передней долго не влезет

сломанная дрожью рука в рукав.

Выбегу,

тело в улицу брошу я.

Дикий,

обезумлюсь,

отчаяньем иссечась.

Не надо этого,

дорогая,

хорошая,

дай простимся сейчас.

Все равно

любовь моя -

тяжкая гиря ведь -

висит на тебе,

куда ни бежала б.

Дай в последнем крике выреветь

горечь обиженных жалоб.

Если быка трудом уморят -

он уйдет,

разляжется в холодных водах.

Кроме любви твоей,

мне

нету моря,

а у любви твоей и плачем не вымолишь отдых.

Захочет покоя уставший слон -

царственный ляжет в опожаренном песке.

Кроме любви твоей,

мне

нету солнца,

а я и не знаю, где ты и с кем.

Если б так поэта измучила,

он

любимую на деньги б и славу выменял,

а мне

ни один не радостен звон,

кроме звона твоего любимого имени.

И в пролет не брошусь,

и не выпью яда,

и курок не смогу над виском нажать.

Надо мною,

кроме твоего взгляда,

не властно лезвие ни одного ножа.

Завтра забудешь,

что тебя короновал,

что душу цветущую любовью выжег,

и суетных дней взметенный карнавал

растреплет страницы моих книжек...

Слов моих сухие листья ли

заставят остановиться,

жадно дыша?

Дай хоть

последней нежностью выстелить

твой уходящий шаг.

1916

  

BỨC THƯ GỬI ĐỒNG CHÍ KOSTROV*

TỪ PARIS NÓI VỀ BẢN CHẤT CỦA TÌNH YÊU

  

Cho tôi

xin lỗi,

đồng chí Kostrov

với một khoảng rộng bao la

rộng mở trong hồn

rằng một phần

cho Paris đã viết những dòng

cho thơ trữ tình

tôi

xài rất hoang phí.

Xin đồng chí

hãy hình dung

một người đẹp bước vô phòng

người đẹp mặc áo lông

chuỗi hạt cườm trên cổ.

Tôi

cầm tay người đẹp đó

và hỏi rằng:

– tôi nói đúng

hay là không đúng nhỉ? –

Tôi, người đồng chí

đến từ nước Nga

nổi tiếng là một nhà thơ

tôi từng thấy

những thiếu nữ còn xinh hơn thế

tôi từng thấy

những thiếu nữ người thon hơn thế.

Các cô gái

thường rất yêu thi sĩ.

Tôi thì thông minh

và giọng oang oang thế

nói nhảm những chiếc răng

nhưng chỉ

em nghe cho sẵn lòng.

Em chớ nghĩ rằng

tôi nói nhảm

đôi chút tình cảm

của kẻ qua đường.

Tôi đây

muôn thuở

đau vì tình –

nhọc nhằn đến thế.

Với tôi

tình yêu

không đo bằng hôn lễ

tình hết yêu –

tình sẽ bơi đi.

Tôi, đồng chí ạ

quả thực là

nhỏ nước bọt

lên tận nóc.

Đi sâu vào chi tiết làm gì

đôi câu đùa cợt

tôi, người đẹp ạ

không phải hai mươi –

mà là ba mươi…

có lẻ.

Tình yêu

không phải là để cho

sôi lên ầm ĩ

không phải là để đốt

cháy bằng than

mà là thức dậy sau đồi ngực

trên những

mái tóc – rừng.

Yêu –

có nghĩa

là vào giữa sân

chạy

và đến đêm của quạ

lấp loáng ánh rìu

giơ lên chặt bổ

bằng sức mạnh

của mình–

những kẻ yêu đương.

Yêu –

đấy là tấm vải trải giường

nhàu nát vì

những đêm không ngủ

giật tung ra

với Kopernik** ganh tỵ

với ông ấy

chứ không phải chồng của Mari Ivan

hãy coi

là tình địch của mình.

Với chúng tôi

tình yêu

không phải vườn địa đàng

với chúng tôi

tình yêu

rú lên tất cả

những gì lại

làm cho máy nổ

chiếc máy

đã ngủ yên ở giữa con tim.

Các người

sợi chỉ về Mạc Tư Khoa

đã cắt.

Tháng năm –

là khoảng cách.

Biết làm sao

giải thích

cho các người

rằng đấy là khoảng cách?

Trên mặt đất

của ngọn lửa – đến bầu trời…

giữa trời xanh

của sao –

đến quỉ.

Giá mà tôi

đã không là thi sĩ

thì tôi có lẽ

đã trở thành

một vị chiêm tinh.

Quảng trường ầm ĩ sôi lên

những đoàn người di chuyển

tôi bước đi

viết những câu thơ vào quyển

sổ ghi chép của mình.

Những chiếc ô-tô

trên đường phố

lao nhanh

chứ không phải xếp hàng trên mặt đất.

Những người thông minh

hiểu biết:

con người –

trong sự phấn khích.

Một đống hình

và ý tưởng

chất đầy

tận nắp.

Giá mà ở đây

và ở những con gấu

có những đôi cánh để mà bay.

Và đây

với quán ăn nào đó

rẻ như bèo

khi mà

cái này sôi

từ cổ hầu

đến những ngôi sao

lời vút lên

thành mạ vàng một ngôi sao chổi.

Và đuôi

cắt

bầu trời làm ba phần

ánh lên

và cháy bộ lông chim

để cho hai kẻ yêu nhau

vào những ngôi sao sẽ ngắm

và những cuộc chuyện trò

của họ trở nên màu tím.

Để nâng lên

để dắt dìu

và lôi cuốn

bằng mắt nhìn đã mệt mỏi những ai.

Để những cái đầu

hận thù

cưa đổ xuống bờ vai

bằng thanh kiếm

có chuôi dài tỏa sáng.

Tự mình, trong lồng ngực

đến tiếng gõ của ngày cuối tận

như đến cuộc hẹn hò

đứng lặng

rồi lắng tai nghe:

tình yêu gào lên

tình yêu đơn giản

của người trần.

Bão giông,

lửa,

nước

có mặt trong tiếng thì thầm.

Ai có khả năng

kìm nén được lòng?

Có thể, đồng chí?

Đồng chí hãy thử xem…

1928

_____________

*Kostrov (Cô-xtrốp) – biên tập viên báo “Sự thật Thanh niên” thời bấy giờ.

**Kopernik, Nikolai (Copernicus, Nikolaus)(1473 – 1543) – nhà thiên văn học Ba Lan.

Письмо товарищу Кострову

из Парижа о сущности любви

Простите

       меня,

            товарищ Костров,

с присущей

       душевной ширью,

что часть

       на Париж отпущенных строф

на лирику

       я

        растранжирю.

Представьте:

        входит

              красавица в зал,

в меха

      и бусы оправленная.

Я

эту красавицу взял

                  и сказал:

- правильно сказал

                  или неправильно? -

Я, товарищ,-

          из России,

знаменит в своей стране я,

я видал

       девиц красивей,

я видал

       девиц стройнее.

Девушкам

       поэты любы.

Я ж умен

       и голосист,

заговариваю зубы -

только

     слушать согласись.

Не поймать меня

             на дряни,

на прохожей

           паре чувств.

Я ж

   навек

        любовью ранен -

еле-еле волочусь.

Мне

   любовь

          не свадьбой мерить:

разлюбила -

           уплыла.

Мне, товарищ,

            в высшей мере

наплевать

        на купола.

Что ж в подробности вдаваться,

шутки бросьте-ка,

мне ж, красавица,

                не двадцать,-

тридцать...

           с хвостиком.

Любовь

     не в том,

             чтоб кипеть крутей,

не в том,

       что жгут угольями,

а в том,

      что встает за горами грудей

над

   волосами-джунглями.

Любить -

      это значит:

                в глубь двора

вбежать

       и до ночи грачьей,

блестя топором,

           рубить дрова,

силой

   своей

        играючи.

Любить -

   это с простынь,

            бессоннницей

                       рваных,

срываться,

     ревнуя к Копернику,

его,

 a не мужа Марьи Иванны,

считая

    своим

       соперником.

Нам

  любовь

      не рай да кущи,

нам

  любовь

       гудит про то,

что опять

       в работу пущен

сердца

   выстывший мотор.

Вы

  к Москве

         порвали нить.

Годы -

    расстояние.

Как бы

    вам бы

         объяснить

это состояние?

На земле

      огней - до неба...

В синем небе

         звезд -

                до черта.

Если бы я

      поэтом не был,

я б

  стал бы

        звездочетом.

Подымает площадь шум,

экипажи движутся,

я хожу,

    стишки пишу

в записную книжицу.

Мчат

   авто

       по улице,

а не свалят наземь.

Понимают

      умницы:

человек -

       в экстазе.

Сонм видений

           и идей

полон

     до крышки.

Тут бы

      и у медведей

выросли бы крылышки.

И вот

   с какой-то

             грошовой столовой,

когда

   докипело это,

из зева

     до звезд

            взвивается слово

золоторожденной кометой.

Распластан

        хвост

             небесам на треть,

блестит

     и горит оперенье его,

чтоб двум влюбленным

               на звезды смотреть

их ихней

      беседки сиреневой.

Чтоб подымать,

           и вести,

                 и влечь,

которые глазом ослабли.

Чтоб вражьи

          головы

                спиливать с плеч

хвостатой

     сияющей саблей.

Себя

  до последнего стука в груди,

как на свидание,

             простаивая,

прислушиваюсь:

           любовь загудит -

человеческая,

          простая.

Ураган,

    огонь,

        вода

подступают в ропоте.

Кто

  сумеет совладать?

Можете?

     Попробуйте....

1928

  

BỨC THƯ GỬI TATYANA YAKOVLEVA

Trong nụ hôn lên bàn tay

hay bờ môi

trong cơn run thân thể

những người gần gũi thế

màu đỏ thắm

của những nước

cộng hòa của tôi

cũng cần phải

bừng lên

như lửa cháy.

Tôi không thích

tình yêu theo kiểu Paris:

đem trang điểm người ta

bằng nhung lụa

tôi dún người, chớp mắt

nói

tubo* –

bằng vẻ say mê

phát khùng với chó.

Chỉ một mình em

là cao bằng tôi thôi

em hãy đứng lại gần đây

ngang tầm mắt

em hãy để cho

về cái buổi

chiều này

kể những lời

rất chân tình, thân mật.

Năm giờ

và từ lúc ấy

rừng thông

mơ màng

của những câu thơ

thành phố trở nên

im ắng, hoang vu

chỉ còn nghe

có mỗi

tiếng còi tàu đi Barcelona.

Giữa trời đen

dáng đi của sấm

chớp

chửi nhau trong

vở kịch bầu trời

không phải cơn giông

mà đấy là

chỉ đơn giản

sự ghen tuông đang chuyển động sau đồi.

Em hãy chớ tin

dại dột những lời

đừng nhầm lẫn

sự lung lay, giũ xóc

tôi thắng cương

tôi kìm lòng

kẻ có dòng quí tộc.

Cơn đam mê

như vảy kết trên da

nhưng niềm vui

không hề khô cạn

sẽ rất lâu

và sẽ rất đơn giản

tôi trò chuyện bằng thơ.

Sự ghen tuông

những người vợ

những dòng nước mắt…

những mí mắt sưng

vừa vặn với Vio.

Tôi không tự mình

mà tôi

ghen tỵ cho

nước Nga Xô Viết.

Những miếng vá trên vai

tôi đã nhìn

và hơi thở

của bệnh

ho, lao phổi.

Nhưng dù sao

chúng tôi đâu có lỗi

khi nhọc nhằn

cả một trăm triệu dân.

Chúng tôi

bây giờ

sẽ rất mực dịu dàng

Với môn thể thao

uốn thẳng cho một số

những người như em

ở Mạc Tư Khoa rất cần

những cô gái chân dài

không hề đủ.

Không phải em

vào tuyết

và khói sương

từng đi qua

bằng những bàn chân đó

ở đây người ta

ve vuốt

mơn man

đem vào bữa ăn

của những vua dầu mỏ.

Em đừng nghĩ rằng

nheo mắt đơn giản thế

cái nheo mắt này

uốn thẳng những vòng cung.

Em hãy đi lại đây

hãy ngã vào lòng

ngã vào vòng tay của tôi

to rộng và thô kệch.

Em không muốn ư?

Thì đứng đó mà chịu rét

và điều này

là sự sỉ nhục

cho cả hai người.

Dù sao

thì tôi

cũng sẽ có lúc

đem theo em chỉ một

hoặc cả hai người với Paris.

1928

____________

*Dừng lại, chớ động vào.

Письмо Татьяне Яковлевой

В поцелуе рук ли,

             губ ли,

в дрожи тела

        близких мне

красный

    цвет

       моих республик

тоже

   должен

         пламенеть.

Я не люблю

      парижскую любовь:

любую самочку

       шелками разукрасьте,

потягиваясь, задремлю,

         сказав -

               тубо -

собакам

    озверевшей страсти.

Ты одна мне

      ростом вровень,

стань же рядом

        с бровью брови,

дай

 про этот

     важный вечер

рассказать

     по-человечьи.

Пять часов,

      и с этих пор

стих

  людей

      дремучий бор,

вымер

  город заселенный,

слышу лишь

        свисточный спор

поездов до Барселоны.

В черном небе

     молний поступь,

гром

  ругней

     в небесной драме,-

не гроза,

     а это

        просто

ревность двигает горами.

Глупых слов

     не верь сырью,

не путайся

     этой тряски,-

я взнуздаю,

     я смирю

чувства

     отпрысков дворянских.

Страсти корь

     сойдет коростой,

но радость

     неиссыхаемая,

буду долго,

        буду просто

разговаривать стихами я.

Ревность,

     жены,

        слезы...

              ну их! -

вспухнут веки,

          впору Вию.

Я не сам,

      а я

         ревную

за Советскую Россию.

Видел

  на плечах заплаты,

их

 чахотка

     лижет вздохом.

Что же,

     мы не виноваты -

ста мильонам

        было плохо.

Мы

 теперь

     к таким нежны -

спортом

     выпрямишь не многих,-

вы и нам

     в Москве нужны

не хватает

     длинноногих.

Не тебе,

     в снега

           и в тиф

шедшей

   этими ногами,

здесь

  на ласки

        выдать их

в ужины

     с нефтяниками.

Ты не думай,

     щурясь просто

из-под выпрямленных дуг.

Иди сюда,

     иди на перекресток

моих больших

     и неуклюжих рук.

Не хочешь?

     Оставайся и зимуй,

и это

  оскорбление

        на общий счет нанижем.

Я все равно

        тебя

           когда-нибудь возьму -

одну

  или вдвоем с Парижем.

1928

GIÃ BIỆT

Trong máy đổi tiền

tôi đổi đồng franc cuối.

Đến mấy giờ tôi có mặt ở Mác-xây? –

Paris

chạy ra

để tiễn đưa tôi

trong tất cả vẻ tuyệt vời

không chịu nổi.

Những giọt lệ biệt ly

hãy trào

lên khóe mắt

Lòng đa cảm

trong tim

hãy sôi lên dào dạt!

Tôi muốn giá mà

được sống và

được chết ở Paris

giá như không có trên đời

miền đất ấy –

Moskva.

1925

Прощанье

В авто,

    последний франк разменяв.

— В котором часу на Марсель?—

Париж

  бежит,

       провожая меня,

во всей

     невозможной красе.

Подступай

      к глазам,

             разлуки жижа,

сердце

   мне

      сантиментальностью расквась!

Я хотел бы

        жить

          и умереть в Париже,

если 6 не было

            такой земли —

                        Москва.

  

BÀI THƠ VIẾT DỞ

I

Yêu? không yêu? tôi làm hỏng bàn tay

những ngón trên bàn tay này gập lại

để đoán xem trong tháng năm này

những vành hoa nở từ hoa cúc dại

Mặc cho râu tóc sợi bạc sẽ tìm ra

Dù ánh bạc tháng năm có nhiều vô thiên lủng

tôi hy vọng và tin rằng muôn đời không đến

cùng với tôi sự thận trọng xấu xa

II

Đã bước sang giờ thứ hai

em cần phải đi nằm

Mà có thể

em là như thế

Anh không vội vàng

bằng những bức điện khẩn

để đánh thức em

và làm em lo lắng

chẳng để làm chi

III

biển đi giật lùi

biển đi ngủ

Như người ta thường nói: vụ rắc rối qua mau

con thuyền tình đã vỡ ra tan tác

Ta đã không còn mắc nợ gì nhau

Và cũng chẳng cần chi danh mục

của những giận hờn và bất hạnh, đớn đau

IV

Đã sang giờ thứ hai, em phải đi nằm

Dải Ngân hà trong đêm ngời Con mắt bạc

Anh không vội vàng bằng những bức điện hỏa tốc

Để đánh thức em và làm em lo lắng chẳng làm chi

như người ta thường nói: vụ rắc rối qua đi

con thuyền tình đã vỡ ra tan tác

Ta hết nợ nần nhau và chẳng cần chi danh mục

của những đớn đau, bất hạnh, những giận hờn

Em hãy xem trong đời gió lặng trời yên

Đêm đặt lên giữa trời những vì sao xa thẳm

trong giờ thế này em hãy thức dậy, trong thầm lặng

nói cho hoàn vũ và những thế kỷ cuộc đời kia

khi in ra sẽ không cần những dấu chấm

như ở trong quyển sổ của Maiakovsky

1928-1930

Неоконченное

I

Любит? не любит? Я руки ломаю

и пальцы разбрасываю разломавши

так рвут загадав и пускают по маю

венчики встречных ромашек

Пускай седины обнаруживает стрижка и бритье

Пусть серебро годов вызванивает уймою

надеюсь верую вовеки не придет

ко мне позорное благоразумие

II

Уже второй

должно быть ты легла

А может быть

и у тебя такое

Я не спешу

и молниями телеграмм

мне незачем

тебя

  будить и беспокоить

III

море уходит вспять

море уходит спать

Как говорят инцидент исперчен

любовная лодка разбилась о быт

С тобой мы в расчете

И не к чему перечень

взаимных болей бед и обид.

IV

Уже второй должно быть ты легла

В ночи Млечпуть серебряной Окою

Я не спешу и молниями телеграмм

Мне незачем тебя будить и беспокоить

как говорят инцидент исперчен

любовная лодка разбилась о быт

С тобой мы в расчете и не к чему перечень

взаимных болей бед и обид

Ты посмотри какая в мире тишь

Ночь обложила небо звездной данью

в такие вот часы встаешь и говоришь

векам истории и мирозданью

печатается без знаков препинания,

как в записной книжке Маяковского

1928-1930