Tôi Yêu - Trường ca

TÔI YÊU

Thường như vậy

Tình yêu đã đặt trong tất cả mọi người –

nhưng giữa công việc

thu nhập

và bao thứ khác

ngày lại ngày

con tim trở nên lạnh nhạt.

trùm lên con tim – thể xác

lên thể xác – áo quần.

Nhưng điều này hẵng ít!

Một –

thằng ngốc! –

làm nhiều dải quần

và đổ tinh bột đầy giữa ngực.

Khi về già mới sực nhớ ra.

Phụ nữ bôi xoa

đàn ông theo kiểu Muller⁽¹⁾ xay cối.

Nhưng đã muộn mất rồi.

Vết nhăn trên da gấp bội.

Tình yêu nở hoa

tình nở hoa –

rồi co quắp lại.

Cậu bé

Phải nói rằng tôi có tài yêu.

Nhưng từ bé

mọi người

đã phải làm vất vả.

Còn tôi –

chạy ra bờ sông Rion⁽²⁾

rồi lang thang

chẳng phải làm gì cả.

Mẹ tôi giận dữ:

“Thằng bé hư!”

và thắt dây lưng, bố dọa.

Còn tôi

lấy ba đồng tiền giả

với người lính sau bờ giậu chơi bài.

rất cởi mở

vui vẻ như ai

trong nắng hè Kutaiysi oi ả.

Mặt trời khi sau lưng

khi trước bụng

một khi dưới ức chưa than vãn.

Mặt trời ngạc nhiên:

“Quả thật lạ lùng!

Mà cũng –

rất chân thành.

Thằng bé kiên gan!

Đâu còn chỗ

trong con người nhỏ

cho ta nữa

và cho sông

và cho vách đá?!”

  

Chàng trai

Thời tuổi trẻ có khối việc phải làm

môn ngữ pháp chúng tôi rất dở.

Vì thế

tôi bỏ từ lớp năm⁽³⁾.

Vô nhà tù phung phí.

Trong căn phòng

của thú nhiều chân

nhỏ bé

hiện lên những câu thơ xoăn.

Đi tìm chi ở trong những bài thơ?!

Người ta đã dạy

cho tôi yêu

ở trong tù⁽⁴⁾.

Buồn nhớ công viên Boulogne⁽⁵⁾ có để làm gì?!

Có để làm gì tiếng thở dài trên biển?!

Tôi thì

trong phòng của hiếm

thích ngắm

vào phòng 103.

Nhìn vào mặt trời, người ta

với vẻ quan trọng

“những tia sáng để làm chi?”

còn tôi thì vì

con thỏ vàng

con thỏ trên tường

tôi sẵn sàng trao tất cả.

 

Trường đại học của tôi

Các anh biết tiếng Pháp.

Hãy nhân.

Chia.

Biến cách lạ kỳ.

Nào, hãy biến cách!

Và hãy nói cho tôi biết

với ngôi nhà có thông lưng

có thể không?

Ngôn ngữ tàu điện các anh có hiểu?

Con chim non

chỉ mới đưa bàn tay

lấy cuốn sách

tập giấy.

Còn tôi học chữ cái

giở những trang từ tấm biển sắt tây.

Người ta lấy đất đai

cắt

cào

dạy dỗ.

Và mặt đất – là quả cầu bé nhỏ.

Còn tôi

học địa lý bên sườn

chẳng vô tình

ngã nhào

xuống đất!

Người ta quay Ilovaisky⁽⁶⁾

những câu hỏi đau đầu nhức óc:

– Râu Barbarossa⁽⁷⁾ có phải màu hung?

ừ thì màu hung!

Tôi chẳng đi vào những thứ mông lung

chuyện gì ở Mạc Tư Khoa tôi cũng biết!

Người ta lấy Dobroliubov⁽⁸⁾ (để căm thù cái ác)

chống lại họ hàng

kêu ca dòng tộc.

Tôi

Từ nhỏ đã quen căm ghét

những kẻ béo phì

tôi luôn vì bữa ăn trưa

đem bản thân mình tôi bán.

Người ta học cách ngồi đứng

để cho phụ nữ ưa

ý nghĩ trong đầu như những con cá chậm.

Còn tôi

nói chuyện

chỉ với những ngôi nhà.

Chỉ với những trạm bơm nước chuyện trò.

Những cửa sổ khô khan lắng nghe chăm chú

những mái nhà nắm bắt những lời tôi thả.

Còn sau đó

về đêm

với nhau huyên thiên

gầm gừ – con quay gió.

  

Người lớn

Người lớn có nhiều việc.

Trong túi có tiền.

Yêu?

Xin cứ việc!

Cần một trăm đồng.

Thế mà tôi

vô gia đình

nghèo tàn nghèo mạt

thọc bàn tay

vào túi rách

sáng mắt lang thang.

Đêm.

Hãy mặc bộ áo quần đẹp nhất.

Để hồn nghỉ ngơi với vợ, với kẻ góa chồng.

Còn tôi

Mạc Tư Khoa làm cho nghẹt thở

bằng những con đường vô tận của vòng cung.

Trong những con tim –

trong những chiếc đồng hồ tích tắc

những người tình.

Những tình nhân vui sướng trên giường.

trống ngực thủ đô hoang dã

và tôi bắt giữ

một niềm say mê.

Trong áo phủ

con tim như ở bên ngoài

tôi mở lòng cho vũng nước, mặt trời.

Những say mê hãy vào chơi!

Những tình yêu hãy ghé!

Từ nay tôi không làm chủ được con tim tôi nữa.

Tôi biết ngôi nhà của con tim.

Nằm trong ngực – ai ai cũng biết!

Thế mà tôi

điên rồ với môn giải phẫu học.

Chỉ toàn là tim –

gióng lên mọi chỗ.

Ô, có bao nhiêu –

chỉ một con tim vui vẻ

suốt 20 năm trời sôi ầm ĩ!

Gánh nặng chưa vơi – chỉ đơn giản là khó chịu.

Không đến nỗi khó chịu

vì thơ

và quả thế.

  

Và điều xảy ra

Lớn hơn có thể

lớn hơn cần –

có vẻ

cơn mê sảng trong giấc mơ lơ lửng

từng cục nhỏ trong tim kết thành to lớn:

to lớn yêu thương

lớn lao thù hận.

Dưới gánh nặng

những bàn chân

bước đi chệnh choạng –

em biết không

ừ thì đã đành

tôi thu xếp ổn

nhưng dù sao

mang con tim nặng

còn bờ vai năm tấc rộng.

Phình lên bình sữa bằng thơ

và không rót ra –

vào đâu, ngỡ như – làm đầy lại.

Tôi vì thơ mệt mỏi –

người vú nuôi cuộc đời

của lối khuyếch đại

mẫu mực Maupassant⁽⁹⁾.

Tôi gọi

Đứng dậy như lực sĩ

tôi mang như vận động viên.

Như gọi cử tri đến cuộc mít tinh

như làng trong đám cháy

gióng lên những hồi chuông –

tôi gọi:

“Này!

Nó đây

Hãy cầm lấy!”

Và khi ấy

vật to lớn ồ lên

không nhìn

bụi

bẩn

tuyết trắng

còn phụ nữ

né sang một bên

như tránh pháo thăng thiên:

“Chúng tôi cần be bé hơn

như điệu nhảy tango, có lẽ…”

Tôi mang thì không thể –

và tôi vẫn mang gánh nặng của mình.

Tôi muốn vứt

nhưng biết rằng

không vứt!

Vòng xương sườn không chịu nổi sức ép.

Lồng ngực căng lên vì điện áp tăng.

  

Em

Em đến đây –

Vẻ rất thành thạo

để xem tiếng gầm

xem vóc dáng

và nhìn ngắm

quan sát kỹ càng

chỉ là cậu bé con, đơn giản.

Em cầm

lấy mất con tim

và đơn giản

em bước xuống đường

như cô bé cầm chơi quả bóng.

Và trong mỗi con người –

nhìn ra thật khó –

ở đâu phụ nữ chôn vùi

ở đâu thiếu nữ.

“Yêu một người như thế sao?

Chỉ có biết lao vào!

Cần một người nuôi dạy thú.

Cần một kẻ từ vườn bách thú!”

Còn tôi hoan hỉ.

Chẳng gông xiềng

không gánh nặng!

Tôi vui quá không nhớ mình

tôi nhảy cẫng lên

nhảy như trong đám cưới của người da đỏ

thế là tôi rất vui vẻ

thế là tôi rất nhẹ nhàng.

Không thể

Một mình tôi không thể

không mang được cây đàn Piano

(huống hồ –

Cái tủ không thể nào cháy được).

Không phải đàn Piano

thì có lẽ là

con tim tôi mang ngược.

Những chủ nhà băng đều biết:

“Ta giàu có vô cùng

không đủ túi để mà mang –

nên đặt nó vào tủ không cháy được”.

Tình yêu

đối với em –

là của quí bỏ trong rương thép

tôi cất

tôi mang đi

và tôi vui như vua Croesus⁽¹⁰⁾.

Và không lẽ là

nếu như thật muốn

thì tôi lấy nụ cười

và ít thôi

tôi lu bù cùng người khác

nửa đêm tôi tiêu hết

mười lăm đồng tiền lẻ đa tình.

Như thế với tôi

Những con tàu biển – đi về cảng.

Tàu hỏa – hối hả trở về ga.

Còn tôi trở về em, và huống nữa là –

yêu em mà lỵ! –

em cuốn hút, làm nghiêng.

Dè dặt cúi mình chàng hiệp sĩ của Puskin

xuống sát đất để kiếm tìm, ngắm nghía.

Tôi thì cũng thế

trở về với em.

Con tim của mình

tôi nhìn ngắm.

Hãy trở về nhà vui sướng.

Bẩn lắm các anh

hãy gội mình, cạo, rửa.

Tôi thì cũng thế

trở về với em –

chẳng lẽ

đến với em

tôi không đi về nhà mình?!

Những gì thuộc về đất, lòng đất hấp thụ.

Ta trở về với mục đích cuối cùng.

Tôi thì cũng thế

trở về với em

tôi khao khát thường xuyên

nhọc nhằn từ giã

vất vả mắt thôi nhìn.

Lời kết luận

Không có gì xóa bỏ được tình yêu

không bất hòa, xích mích

không sự xa cách.

Tình đã được nghĩ ra

tình đã được kiểm tra

đã được người ta điều chỉnh.

Và thơ tôi bước lên trang trọng

xin thề rằng

tôi yêu chân thành

thủy chung và đúng!

1921-1922.

___________________

Trường ca Tôi yêu viết từ tháng 11-1921 đến tháng 2-1922. Lúc đầu có tên gọi là Tình yêu. In lần đầu năm 1922.

⁽¹⁾Muller, Johannes Peter (1801 – 1858) – nhà sinh lý học Đức, tác giả của nhiều bài tập thể dục phổ biến thời bấy giờ.

⁽²⁾Con sông ở Gruzia, chảy qua thành phố Kutaiysi – thời nhỏ Maiakovsky học ở đây.

⁽³⁾Năm 1908 Maiakovsky vào đảng Dân chủ Xã hội Nga và tham gia hoạt động bí mật nên bỏ học từ lớp 5 ở trường Trung học cổ điển thời đó (gymnadya).

⁽⁴⁾Nhà tù Butyrki ở Moskva. Maiakovsky từ tháng 8-1909 đến tháng 1-1910 bị giam ở đây vì tội hoạt động cách mạng bí mật. Cũng từ đây Maiakovsky bắt đầu làm thơ.

⁽⁵⁾Công viên Boulogne (Bois de Boulogne) – công viên rừng ở Paris.

⁽⁶⁾Ilovaisky, Dmitry Ivanovich (1832 – 1920) – nhà sử học, tác giả của sách giáo khoa môn lịch sử.

⁽⁷⁾Barbarossa – biệt danh của vua Đức Friedrich I (1125 – 1190), tiếng Italia có nghĩa là râu hung.

⁽⁸⁾Dobroliubov, Aleksandr Mikhailovich (1876 – 1945) – nhà thơ Nga.

⁽⁹⁾Maupassant, Guy de (1850 – 1893) – nhà văn Pháp viết rất hay về đề tài tình yêu.

⁽¹⁰⁾Croesus (595 – 546 tr. CN) – vị vua cuối cùng của Vương quốc Lydia, một Vương quốc cổ đại ở vùng Tiểu á (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay). Từ năm 560 tr. CN Croesus chiếm được rất nhiều đất đai, mở rộng Vương quốc của mình. Đến năm 546 tr. CN bị vua Cyrus Đại đế (600 – 530 tr. CN) của Ba Tư đánh chiếm và bắt làm tù binh. Tài sản của vua Croesus đi vào thành ngữ của người đời.

 ЛЮБЛЮ

Обыкновенно так

Любовь любому рожденному дадена,—

но между служб,

доходов

и прочего

со дня на день

очерствевает сердечная почва.

На сердце тело надето,

на тело — рубаха.

Но и этого мало!

Один —

идиот!—

манжеты наделал

и груди стал заливать крахмалом.

Под старость спохватятся.

Женщина мажется.

Мужчина по Мюллеру мельницей машется.

Но поздно.

Морщинами множится кожица.

Любовь поцветет,

поцветет —

и скукожится.

Мальчишкой

Я в меру любовью был одаренный.

Но с детства

людьё

трудами муштровано.

А я —

убег на берег Риона

и шлялся,

ни чёрта не делая ровно.

Сердилась мама:

«Мальчишка паршивый!»

Грозился папаша поясом выстегать.

А я,

разживясь трехрублевкой фальшивой,

играл с солдатьём под забором в «три листика».

Без груза рубах,

без башмачного груза

жарился в кутаисском зное.

Вворачивал солнцу то спину,

то пузо —

пока под ложечкой не заноет.

Дивилось солнце:

«Чуть виден весь-то!

А тоже —

с сердечком.

Старается малым!

Откуда

в этом

в аршине

место —

и мне,

и реке,

и стовёрстым скалам?!»

Юношей

Юношеству занятий масса.

Грамматикам учим дурней и дур мы.

Меня ж

из 5-го вышибли класса.

Пошли швырять в московские тюрьмы.

В вашем

квартирном

маленьком мирике

для спален растут кучерявые лирики.

Что выищешь в этих болоночьих лириках?!

Меня вот

любить

учили

в Бутырках.

Что мне тоска о Булонском лесе?!

Что мне вздох от видов на море?!

Я вот

в «Бюро похоронных процессий»

влюбился

в глазок 103 камеры.

Глядят ежедневное солнце,

зазнаются.

«Чего, мол, стоют лучёнышки эти?»

А я

за стенного

за желтого зайца

отдал тогда бы — всё на свете.

Мой университет

Французский знаете.

Делите.

Множите.

Склоняете чудно.

Ну и склоняйте!

Скажите —

а с домом спеться

можете?

Язык трамвайский вы понимаете?

Птенец человечий

чуть только вывелся —

за книжки рукой,

за тетрадные дести.

А я обучался азбуке с вывесок,

листая страницы железа и жести.

Землю возьмут,

обкорнав,

ободрав ее,—

учат.

И вся она — с крохотный глобус.

А я

боками учил географию,—

недаром же

наземь

ночёвкой хлопаюсь!

Мутят Иловайских больные вопросы:

— Была ль рыжа борода Барбароссы?—

Пускай!

Не копаюсь в пропыленном вздоре я —

любая в Москве мне известна история!

Берут Добролюбова (чтоб зло ненавидеть),—

фамилья ж против,

скулит родовая.

Я

жирных

с детства привык ненавидеть,

всегда себя

за обед продавая.

Научатся,

сядут —

чтоб нравиться даме,

мыслишки звякают лбёнками медненькими.

А я

говорил

с одними домами.

Одни водокачки мне собеседниками.

Окном слуховым внимательно слушая,

ловили крыши — что брошу в уши я.

А после

о ночи

и друг о друге

трещали,

язык ворочая — флюгер.

  

Взрослое

У взрослых дела.

В рублях карманы.

Любить?

Пожалуйста!

Рубликов за сто.

А я,

бездомный,

ручища

в рваный

в карман засунул

и шлялся, глазастый.

Ночь.

Надеваете лучшее платье.

Душой отдыхаете на женах, на вдовах.

Меня

Москва душила в объятьях

кольцом своих бесконечных Садовых.

В сердца,

в часишки

любовницы тикают.

В восторге партнеры любовного ложа.

Столиц сердцебиение дикое

ловил я,

Страстною площадью лёжа.

Враспашку —

сердце почти что снаружи —

себя открываю и солнцу и луже.

Входите страстями!

Любовями влазьте!

Отныне я сердцем править не властен.

У прочих знаю сердца дом я.

Оно в груди — любому известно!

На мне ж

с ума сошла анатомия.

Сплошное сердце —

гудит повсеместно.

О, сколько их,

одних только вёсен,

за 20 лет в распалённого ввалено!

Их груз нерастраченный — просто несносен.

Несносен не так,

для стиха,

а буквально.

Что вышло

Больше чем можно,

больше чем надо —

будто

поэтовым бредом во сне навис —

комок сердечный разросся громадой:

громада любовь,

громада ненависть.

Под ношей

ноги

шагали шатко —

ты знаешь,

я же

ладно слажен,—

и всё же

тащусь сердечным придатком,

плеч подгибая косую сажень.

Взбухаю стихов молоком

— и не вылиться —

некуда, кажется — полнится заново.

Я вытомлен лирикой —

мира кормилица,

гипербола

праобраза Мопассанова.

Зову

Поднял силачом,

понес акробатом.

Как избирателей сзывают на митинг,

как сёла

в пожар

созывают набатом —

я звал:

«А вот оно!

Вот!

Возьмите!»

Когда

такая махина ахала —

не глядя,

пылью,

грязью,

сугробом,—

дамьё

от меня

ракетой шарахалось:

«Нам чтобы поменьше,

нам вроде танго бы...»

Нести не могу —

и несу мою ношу.

Хочу ее бросить —

и знаю,

не брошу!

Распора не сдержат рёбровы дуги.

Грудная клетка трещала с натуги.

Ты

Пришла —

деловито,

за рыком,

за ростом,

взглянув,

разглядела просто мальчика.

Взяла,

отобрала сердце

и просто

пошла играть —

как девочка мячиком.

И каждая —

чудо будто видится —

где дама вкопалась,

а где девица.

«Такого любить?

Да этакий ринется!

Должно, укротительница.

Должно, из зверинца!»

А я ликую.

Нет его —

ига!

От радости себя не помня,

скакал,

индейцем свадебным прыгал,

так было весело,

было легко мне.

Невозможно

Один не смогу —

не снесу рояля

(тем более —

несгораемый шкаф).

А если не шкаф,

не рояль,

то я ли

сердце снес бы, обратно взяв.

Банкиры знают:

«Богаты без края мы.

Карманов не хватит —

кладем в несгораемый».

Любовь

в тебя —

богатством в железо —

запрятал,

хожу

и радуюсь Крезом.

И разве,

если захочется очень,

улыбку возьму,

пол-улыбки

и мельче,

с другими кутя,

протрачу в полночи

рублей пятнадцать лирической мелочи.

Так и со мной

Флоты — и то стекаются в гавани.

Поезд — и то к вокзалу гонит.

Ну а меня к тебе и подавней —

я же люблю!—

тянет и клонит.

Скупой спускается пушкинский рыцарь

подвалом своим любоваться и рыться.

Так я

к тебе возвращаюсь, любимая.

Мое это сердце,

любуюсь моим я.

Домой возвращаетесь радостно.

Грязь вы

с себя соскребаете, бреясь и моясь.

Так я

к тебе возвращаюсь,—

разве,

к тебе идя,

не иду домой я?!

Земных принимает земное лоно.

К конечной мы возвращаемся цели.

Так я

к тебе

тянусь неуклонно,

еле расстались,

развиделись еле.

Вывод

Не смоют любовь

ни ссоры,

ни вёрсты.

Продумана,

выверена,

проверена.

Подъемля торжественно стих строкопёрстый,

клянусь —

люблю

неизменно и верно!

1922